Φύκια και κορδέλες

Η Ματιά της Ελένης

Αρθρο της Ελένης Αυλωνίτου στην ΑΥΓΗ, 14 Νοεμβρίου 2004

Φύκια και κορδέλες

Με βάση όσα έγραψα την προηγούμενη βδομάδα γιά τα συμπληρώματα διατροφής, θα μπορούσε να νομίσει κανείς ότι προορίζονται κυρίως γιά υποβιταμινωμένους Κινέζους. Στην πραγματικότητα όμως, παρά την αφθονία και ποικιλία φαγητού στις αναπτυγμένες χώρες, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που τα συμπληρώματα βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων χρειάζονται. Πολλές από τις περιπτώσεις αυτές είναι παθολογικές, άλλες οφείλονται σε ειδικές ανάγκες του ατόμου λόγω αυξημένης σωματικής δραστηριότητας ενώ κάποιες οφείλονται απλά σε κακές συνήθειες φαγητού.

Θα παρατηρήσετε όμως ότι πέρα από τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία, διαφημίζονται συμπληρώματα που περιέχουν αντιοξειδωτικά, φυτικές ίνες, προβιωτικά, δυναμωτικά, καθώς και ουσίες που αδυνατίζουν, που καίνε τα λίπη, που κτίζουν μυϊκή μάζα. Τι είναι όλα αυτά τα πράγματα που κυκλοφορούν κάτω από το ίδιο όνομα των συμπληρωμάτων διατροφής;

Κατ’ αρχάς δεν είναι ουσίες που επιβάλλεται να παίρνει κανείς από την τροφή του. Μπορούν να διακριθούν σε τρείς κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία έχουμε ουσίες που περιλαμβάνονται σε κάποια τρόφιμα και που έχει διαπιστωθεί ή εικάζεται με κάποια επιστημονική βάση ότι οφελούν εκείνους που τα καταναλώνουν. Το κόκκινο κρασί και το πράσινο τσάϊ περιέχουν φλαβονοειδή. Τα φλαβονοειδή είναι αντιοξειδωτικά, δηλαδή εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται κατά τον μεταβολισμό. Οι ελεύθερες ρίζες θεωρούνται υπεύθυνες γιά εκφυλιστικές παθήσεις, καρκίνους και καρδιοπάθειες. Διαπιστώνεται ότι λαοί που καταναλώνουν κόκκινο κρασί και πράσινο τσάϊ έχουν σχετικά λιγότερα περιστατικά των ασθενειών αυτών. Μπορεί κανείς να αρχίσει λοιπόν να πίνει προληπτικά κόκκινο κρασί και πράσινο τσάϊ ή αν δεν είναι φίλος, μπορεί να καταναλώνει σκευάσματα που περιέχουν φλαβονοειδή. Ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες όμως δεν προέρχονται από την έλλειψη φλαβονοειδών, με τον τρόπο που το μπέρι-μπέρι προέρχεται ευθέως και αποκλειστικά από την έλλειψη βιταμίνης Β1. Τα φλαβονοειδή δεν είναι φάρμακα, αφού δεν θεραπεύουν καμμία πάθηση. Είναι συμπληρώματα διατροφής που είναι ενδεχομένως ωφέλιμα, αλλά δεν είναι βιολογικά απαραίτητα, με τον τρόπο που είναι βιολογικά απαραίτητες οι βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία. Ανάλογα ισχύουν γιά φυτικές ίνες και προβιωτικά.

Στην δεύτερη κατηγορία έχουμε ουσίες που παρασκευάζει φυσιολογικά ο οργανισμός και που έχουν σημαντικές λειτουργίες, που βρίσκονται σε κάποια τρόφιμα, αλλά που αν χορηγηθούν σε περίσσεια δεν αξιοποιούνται από τον οργανισμό. Παράδειγμα είναι η καρνιτίνη, που την συνθέτει ο οργανισμός, που βρίσκεται στο κρέας και που μετέχει στον μηχανισμό της μεταφοράς των λιπών γιά καύση. Αυτός ο ρόλος της καρνιτίνης δημιουργεί την εντύπωση ότι αν δώσουμε στον οργανισμό καρνιτίνη ως συμπλήρωμα διατροφής, διευκολύνουμε την καύση λιπών και αυξάνουμε την παραγωγή ενέργειας. Πειραματικά αποτελέσματα έχουν αποδείξει ότι η χορήγηση καρνιτίνης δεν έχει κανένα απολύτως αποτέλεσμα στην καύση των λιπών του οργανισμού, εκτός αν ο λήπτης έχει μειωμένη παραγωγή καρνιτίνης ή είναι χορτοφάγος. Επειδή όμως η άσκοπη κατανάλωση καρνιτίνης έχει εξαιρετικά ευνοϊκά οικονομικά αποτελέσματα γιά τις επιχειρήσεις που την εμπορεύονται, παραμένει ένα ευρύτατα διαδεδομένο και αναποτελεσματικό συμπλήρωμα διατροφής.

Στην τρίτη κατηγορία έχουμε ουσίες που δεν υπάρχουν σε κανένα τρόφιμο και που είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται γιά ντόπινγκ – αναβολικά, ορμόνες, διεγερτικά. Αυτά συχνά προστίθενται στα υπόλοιπα συστατικά των συμπληρωμάτων διατροφής, χωρίς να αναφέρονται στην συσκευασία, γιά να δώσουν στον χρήστη μία άμεση αίσθηση δυναμώματος. Θα συνεχίσουμε όμως με τα συμπληρώματα την επόμενη βδομάδα.