Ομιλία στη Κεντρική Πολιτική Επιτροπή του ΣΥΝ 3/5/2003

Ομιλία της Ελένης Αυλωνίτου στη Κεντρική Πολιτική Επιτροπή του ΣΥΝ στις 3/5/2003

Σύντροφοι,

Ολοι οι εισηγητές σε μία διαπίστωση ταυτίστηκαν, η απόλυτη κυριαρχία των αγορών στη ρύθμιση όλων των ζητημάτων της κοινωνίας αποδιαρθρώνει την κοινωνία. Σε ιδεολογικό επίπεδο διαμορφώθηκε μία συναίνεση γιά το ποιός είναι ο αντίπαλος˙ ο απόλυτος νεοφιλελευθερισμός.

Τα ιδεολογικά επιχειρήματα του νεοφιλελευθερισμού – τονίζω: Ιδεολογικά, όχι πολιτικά – στηρίζονται στη θεώρηση της αγοράς σαν ένα αυτοοργανούμενο σύστημα μετάδοσης πληροφοριών γιά τις προκύπτουσες κάθε στιγμή ανάγκες της κοινωνίας, με βάση το οποίο υποτίθεται ότι εξασφαλίζεται η πιό αποτελεσματική κατανομή εκείνων των πόρων που σπανίζουν.

Θεωρητικά ζητούμενο της νεοφιλελεύθερης σκέψης είναι η «τέλεια αγορά», εκείνη που λειτουργεί απρόσκοπτα και που κατά συνέπεια διορθώνει τέλεια, αν και διορθώνει καταστρέφοντας το εκάστοτε ατελές.

Το βασικό τεχνικό επιχείρημα του νεοφιλελευθερισμού είναι η αποτελεσματικότητα, η ίδια όμως τεχνική αποτελεσματικότητα ανάγεται και σε ύψιστο ηθικό επιχείρημα, αφού ο νεοφιλελευθερισμός αντιπαραβάλλει στον βραχύ πόνο των εκάστοτε αναγκαίων προσαρμογών το κοινωνικό και οικονομικό τέλμα, που θεωρεί ότι θα είναι πάντα η σιγουρη συνέπεια της χειραγώγησης της αγοράς.

Αδύνατο σημείο της νεοφιλελεύθερης θεωρίας είναι η ατελής αγορά, εκείνη δηλαδή που δεν καταφέρνει γιά εγγενείς λόγους να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη κίνηση των πληροφοριών.

Την τελευταία δεκαετία ενώ στην Αριστερά ο ιδεολογικός προβληματισμός κινήθηκε σε ζητήματα του είδους «τι είναι Αριστερά» στον νεοφιλελεύθερο χώρο ο ιδεολογικός προβληματισμός αιχμής στάθηκε σε ένα ερώτημα: Υπάρχουν εγγενώς ατελείς αγορές;

Η συζήτηση γίνεται σε Ακαδημαϊκό επίπεδο, το ερώτημα όμως δεν είναι καθόλου Ακαδημαϊκό, γιατί οι νεοφιλελεύθεροι περνάνε εκείνη τη φάση που έχουν βρεί μία απάντηση σε όλα τα ερωτήματα, οπότε μία εξαίρεση αρκεί να χαλάσει το όλον.

Το αποτέλεσμα της αναζήτησης; Φαίνεται ότι υπάρχουν κάποιες συνθήκες στις οποίες και η πιό ελεύθερη αγορά είναι ατελής. Οταν διαμορφωθεί ολιγοπωλιακή κατάσταση σε κλάδους με υψηλό φράγμα εισόδου, όταν ορισμένες πληροφορίες είναι αντικειμενικά απρόσιτες σε ένα μόνο από τα συμβαλλόμενα μέρη και όταν αντικείμενο της αγοράς είναι κάποιο κοινό αγαθό, κάποιο αγαθό που το απολαμβάνουν όλοι αλλά που δεν έχει και από την φύση του δεν μπορεί να έχει ιδιοκτήτη, όπως ας πούμε η ατμόσφαιρα, όπως τα ρεύματα των ωκεανών, όπως οι πάγοι των πόλων.

Δεν είναι απόρροια αλαζονείας ή αναισθησίας ή ανοησίας οι προτάσεις που έχουν κυκλοφορήσει τα προηγούμενα χρόνια γιά την αγοραπωλησία «δικαιωμάτων ρύπανσης». Η τοποθέτηση του περιβάλλοντος εντός αγοράς είναι αναγκαίος όρος γιά να μη μπορεί να αμφισβητηθεί η παντοκρατορία των αγορών. Το πραγματικό πρόβλημα γιά τους νεοφιλελεύθερους στη προσπάθεια αυτή είναι ότι και στη καλύτερη περίπτωση πρόκειται γιά μία αγορά ψευδώνυμη

Ιστορικά όποτε η αστική τάξη ήρθε αντιμέτωπη με κοινή ιδιοκτησία, φρόντισε να την καταπατήσει, να την κατατμήσει και να την εντάξει στο σύστημα αστικής ιδιοκτησίας. Η καταπάτηση και η κατάτμηση όμως προϋποθέτουν την ύπαρξη ορίων. Πως μπορεί να κατατμήσει κανείς την ατμόσφαιρα;

Σύντροφοι, η σημασία των ζητημάτων της Οικολογίας και του Περιβάλλοντος δεν βρίσκεται μονάχα στο πόσο πολύ αγαπάμε την καφέ αρκούδα, ούτε στην ανάγκη να ακολουθήσουμε το ρεύμα γιά να μαζέψουμε μερικές ψήφους. Τα ζητήματα της Οικολογίας και του Περιβάλλοντος αποτελούν το πιό αδύνατο σημείο της νεοφιλελεύθερης οικονομικής θεωρίας. Στα ζητήματα της Οικολογίας οι αγορές δεν δουλεύουν και τους φαίνεται.

Οπως το καταλαβαίνω εγώ, αν αποφασίσουμε να τροποποιήσουμε το όνομα του κόμματος και να το κάνουμε «ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ» τότε στην ουσία θα αυτοαποκαλούμαστε:

«ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ και των σοβαρών ζητημάτων στα οποία ΟΙ ΑΓΟΡΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΝ ΔΟΥΛΕΥΟΥΝ».

Πρόοδος σύντροφοι είναι η προσαρμογή των σχέσεων στην πραγματικότητα. Προοδευτικός είναι εκείνος που δέχεται και επιδιώκει την προσαρμογή των σχέσεων στην πραγματικότητα.

Το όνομα του κόμματος σχέσεις υποδηλώνει, ας υποδηλώσει λοιπόν εκείνες τις σχέσεις που αντικειμενικά θα καθορίσουν την πορεία μας στα χρόνια που έρχονται.