ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

Ομιλία της Ελένης Αυλωνίτου στο 11^ο Συνέδριο της Πανελλήνιας Ενωσης Πτυχιούχων Φυσικής Αγωγής (ΠΕΠΦΑ), με θέμα:

 

“ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ”

 

ΟΑΚΑ, 4 Απριλίου 2008

 

Ο Αθλητισμός είναι κοινωνικό δικαίωμα που σφυρηλατεί την υγεία, προσδίδει ευεξία στο κοινωνικό σύνολο και οδηγεί στη κοινωνική ειρήνη. Η άθληση πρέπει να κατέχει μία σπουδαία θέση στη ζωή του ανθρώπου και η κάθε τοπική κοινωνία θα πρέπει να εξασφαλίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις, ώστε όλοι οι πολίτες να έχουν την δυνατότητα να αποτελέσει η άθληση τακτικό μέρος του ελεύθερου χρόνου τους για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Οπως όλοι γνωρίζουμε το μοντέλο του σχολικού αθλητισμού, όπως παρουσιάζεται σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα, εξαιτίας ανεπαρκούς υλικοτεχνικής υποδομής αλλά και της ίδιας λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος που αφήνει το μάθημα της φυσικής αγωγής το ρόλο του τελευταίου υποτυπώδους συμπληρώματος, άντε για να μην λέμε ότι δεν το έχουμε.

Την ίδια στιγμή ο σωματειακός αθλητισμός αποτελεί το κύτταρο του σημερινού αθλητικού μοντέλου – η βάση του οικοδομήματος του αγωνιστικού αθλητισμού.

Μέσα λοιπόν σ’αυτό το αθλητικό μοντέλο ανάπτυξης καλείται η ΤΑ να παίξει το δικό της διακριτικό ρόλο στα αθλητικά δρώμενα, καθώς είναι αυτή που καλείται να ενθαρρύνει την αθλητική συμμετοχή σε κάθε επίπεδο με στόχο την υγεία, την χαρά, την ευεξία, την κοινωνική συνοχή, πάντα σε συνάρτηση βέβαια με τα οικονομικά δεδομένα, τις προτεραιότητες και τις τοπικές ιδιαιτερότητες.

Η «Αθληση για Ολους» έχει δύο πλευρές. Την ελεύθερη και την οργανωμένη. Η ελεύθερη άθληση σημαίνει αθλούμαι σ’ όποιο χώρο μπορώ, χωρίς την καθοδήγηση του προπονητή, όπου σ’ αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να κορυφώνονται αυτές οι δραστηριότητες με το να διοργανώνονται ετήσιες εκδηλώσεις, δηλαδή να δίνεται και το στοιχείο του συναγωνισμού. Για την ελεύθερη μορφή της άθλησης η ΤΑ πρέπει να εξασφαλίζει όπου μπορεί περιοχές όπως πάρκα, άλση, μεγάλες πλατείες, κοινόχρηστους χώρους αστικών περιοχών και οποιοδήποτε χώρος που θα μπορεί να συνδυάσει άθληση και υγιεινές συνθήκες. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο η προσπάθεια τοπικών οργανώσεων να διασωθεί κάθε ελεύθερος χώρος που δεν έχει πέσει ακόμα στα χέρια εργολάβων, ειδικά μέσα στο Λεκανοπέδιο είναι πολύτιμη.

Από την άλλη πλευρά η οργανωμένη άθληση είναι τα οργανωμένα προγράμματα άθλησης και σπορ με την παρακολούθηση καθηγητών ΦΑ, όπου και αυτά μπορεί να κορυφώνονται με αγώνες σε δημοτικό, διαδημοτικό επίπεδο ή και με πόλεις που ο δήμος έχει αδελφοποιηθεί.

Γνωρίζουμε ότι η νεολαία σε τοπικό επίπεδο συμμετέχει σε αθλητικά προγράμματα των σχολείων, των αθλητικών σωματείων ή ακόμα και ομοσπονδιών. Την ίδια στιγμή οι Δήμοι στηρίζουν οικονομικά τα αθλητικά σωματεία είτε άμεσα με κατευθείαν επιχορηγήσεις, είτε έμμεσα σε υπηρεσίες και υλικό, διάθεση προπονητών ή και αθλητικών χώρων χωρίς επιβάρυνση.

Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι τι πρέπει να κάνει η ΤΑ, ώστε να υπάρχει σαφής διάκριση των ρόλων και των λειτουργιών μεταξύ Αθλητικών Οργανισμών των Δήμων και ερασιτεχνικών σωματείων που εδρεύουν στη περιοχή, ώστε να αποφευχθεί να υποκατασταθούν τα αθλητικά τμήματα του Δήμου με τα ερασιτεχνικά σωματεία που κάνουν αγωνιστικό αθλητισμό.

Στη προσπάθεια να προσεγγίσουμε αυτή τη κατεύθυνση μπορούμε να πούμε:

• Τα αθλητικά τμήματα του Δήμου απευθύνονται σε παιδιά και σε ενήλικους πολίτες που πρέπει να ενθαρρύνονται να αθληθούν, είτε σε οργανωμένα από το Δήμο τμήματα, είτε από μόνοι τους αφού ο Δήμος έχει φροντίσει να έχει επαρκείς αθλητικές εγκαταστάσεις, οι οποίες όμως συντηρούνται καλώς, ώστε να γίνονται ελκυστικές στους πολίτες για τη συμμετοχή τους. Το πρόβλημα με τα αθλητικά σωματεία παρουσιάζεται περισσότερα με τη συμμετοχή των παιδιών που διεκδικούνται παράλληλα και από τα αθλητικά τμήματα του δήμου παρά με τους ενηλίκους που μη κάνοντας πρωταθλητισμό οι ίδιοι δεν έχουν άλλη δυνατότητα να αθληθούν, ιδίως μετά τη σχολική και φοιτητική ζωή, πέραν αυτής των ιδιωτικών γυμναστηρίων.

• Τα αθλητικά προγράμματα του Δήμου έχουν διαφορετικούς στόχους από τους συλλόγους που κάνουν πρωταθλητισμό. Η στόχευση έχει να κάνει με τη φιλοσοφία του Δημοτικού αθλητισμού, δηλαδή τη συμμετοχή και τη χαρά της άθλησης από μόνα τους με όλα τα κοινωνικά διαπαιδαγωγικά και φυσιολογικά οφέλη που αυτά τα προγράμματα προσφέρουν. Ο Δήμος λοιπόν στο θέμα των αθλητικών δραστηριοτήτων που απευθύνονται στα παιδιά και που κατά κάποιον τρόπο φαίνεται να ανταγωνίζεται τους συλλόγους, διαχωρίζεται πρωτίστως στο γεγονός ότι απευθύνεται σε όλα τα παιδιά ενώ ένας σύλλογος επιζητεί τα ταλαντούχα παιδιά, απορρίπτοντας έτσι κάποια άλλα. Πρωτίστως όμως απευθύνεται σε όλα τα παιδιά που θέλουν να αθληθούν κάνοντας αυτό το άθλημα που τους αρέσει, ανεξάρτητα αν έχουν τις σωματικές προδιαγραφές γι αυτό. Για παράδειγμα, ενα παχύσαρκο παιδί δύσκολα θα δραστηριοποιηθεί αθλητικά σε ένα σύλλογο, ή ένα άλλο παιδί ενδιαφέρεται να έχει επαφή με τον αθλητισμό, αλλά όχι σε τακτικό επίπεδο που απαιτεί ο αγωνιστικός αθλητισμός του σωματείου.. Ως εκ τούτου, τα δημοτικά προγράμματα αθλητικών δραστηριοτήτων πρέπει να προσφέρουν ποικιλία τμημάτων με βάση την ηλικία, το επίπεδο επιδεξιότητας, τη στόχευση, αλλά και την ανάπτυξη αθλημάτων που δεν προσφέρουν τα τοπικά σωματεία.  

• Οι Αθλητικοί Οργανισμοί των Δήμων θα πρέπει να συνεργάζονται με τα τοπικά σωματεία, ώστε να δρουν αμφίδρομα στη διοχέτευση αθλητών και αθλουμένων. Ενα ταλαντούχο παιδί να μεταπηδήσει στο τοπικό σωματείο για αγωνιστικό αθλητισμό ενώ τα παιδιά που είναι στα σωματεία και δεν πληρούν τα κριτήρια για την εξέλιξή τους στον πρωταθλητισμό ή θέλουν να συνεχίσουν να αθλούνται σε πιό ελεύθερη βάση να εντάσσονται στα αντίστοιχα τμήματα «Αθλητισμός για Ολους». Σε πιό προχωρημένο επίπεδο μία δημοτική ομάδα μπορεί να εξελιχθεί και σε αγωνιστική, όπως έχει συμβεί με κολυμβητικές ομάδες σε διάφορους δήμους.

• Η συνεργασία αυτή θα πρέπει να επεκτείνεται και στα σχολεία της περιοχής, ώστε οι μαθητές τις ελεύθερες ώρες τους να μπορούν να αθληθούν στο σχολείο ή σε άλλο χώρο άθλησης με την εποπτεία καθηγητών ΦΑ. Επίσης συγκεκριμένοι αθλητικοί χώροι που έχουν ορισμένα σχολεία να μπορούν να αξιοποιούνται και από μαθητές άλλων σχολείων της περιοχής.

• Στην σύγχρονη κοινωνία τα κίνητρα παρέχονται ευκολότερα από την μόδα και το στυλ, παρά από κυβερνητικές οδηγίες. Συνεπώς οι δημοτικοί αθλητικοί οργανισμοί κρίνεται σκόπιμο να χρησιμοποιήσουν τις επικρατούσες τάσεις του λάϊφστάϊλ, προκειμένου να ενθαρρύνουν την συμμετοχή στα αθλητικά τους προγράμματα και να προωθήσουν τα επιθυμητά αποτελέσματα της πολιτικής τους. Μιά ειδική καμπάνια για το θέμα της ευθείας σύνδεσης αιτίου και αποτελέσματος μεταξύ της συμμετοχής στον αθλητισμό και του μοδάτου σωματικού στυλ, θα ήταν ένα καλό ξεκίνημα στοχεύοντας στην αλλαγή νοοτροπιών και συμπεριφορών. Για παράδειγμα, η καλλιέργεια της κουλτούρας που συνδέει το «υπέρβαρο» με το «οπισθοδρομικό» και το «αθλητικό» με το «μοντέρνο».

• Οι αθλητικές δραστηριότητες γίνονται περισσότερο ελκυστικές όταν ολοκληρώνονται με αθλητικές εκδηλώσεις / αγώνες μέσα στα πλαίσια όχι μόνο της τοπικής κοινωνίας, αλλά και σε διαδημοτικό επίπεδο. Αλλωστε διαδημοτική συνεργασία θα πρέπει να επιδιώκεται σε θέματα τεχνογνωσίας, εγκαταστάσεων, εκδηλώσεων, κ.λ.π. Σε τοπικό επίπεδο οι δημοτικές αθλητικές δραστηριότητες δεν είναι απαραίτητο να μιμούνται δράσεις του αγωνιστικού αθλητισμού. Δραστηριότητες όπως αγώνες δρόμου κατά γειτονιά ή περιοχή μηνιαίως, ημέρα και ώρα ποδηλάτου, περίπατοι με happenings, διαδοχικοί αγώνες δρόμου–ποδηλασίας που μπορούν να προσαρμοσθούν στις τοπικές συνθήκες, ημέρες ειδικών ηλικιακών κατηγοριών, μέρα αναβίωσης παιχνιδιών κ.α. μπορούν να προσφέρουν το κάτι διαφορετικό και να βοηθήσουν την προώθηση της αθλητικής συμμετοχής. Η κατάλληλη διαφημιστική ενημέρωση θα ήταν χρήσιμη, καθώς το κόστος μιάς τέτοιας καμπάνιας αποζημιώνεται από τα οφέλη που προκύπτουν για τη δημοτική αρχή.

• Ο Αθλητικός Oργανισμός του Δήμου για να αξιοποιήσει τα μέγιστα τα αθλητικά του προγράμματα πρέπει να δώσει σημασία στα εξής:

Κατανομή των αθλουμένων σε τμήματα ανάλογα με την ικανότητα.Διαφοροποίηση και βελτίωση του προγράμματος όταν ο αρχικός στόχος επιτυγχάνεται. Καταλληλότητα των χώρων άθλησης γιατί πολλές φορές η έλλειψη συνθηκών (λουτρό, θέρμανση κ.α.) οδηγούν το άτομο στη διακοπή του προγράμματος.Καταλληλότητα των ωρών άθλησης, ώστε να μπορούν και οι εργαζόμενοι να μετέχουν σ’ αυτά.Μέριμνα για την απασχόληση των παιδιών όταν οι γονείς μετέχουν σ’ ένα τέτοιο πρόγραμμα. Ως εκ τούτου, η ποικιλία των αθλητικών δραστηριοτήτων, η δυνατότητα αυτών σε διάφορες ώρες την ημέρα και η δυνατότητα κινήτρων με τη μορφή αγώνων σε κάθε ηλικιακό φάσμα προωθούν αποτελεσματικά τη δημοτική αθλητική πολιτική.

• Τα αθλητικά προγράμματα θα πρέπει να αξιολογούνται με τη καθιέρωση περιοδικών μετρήσεων, ώστε να αποτελούν πηγή ενημέρωσης για τις κινητικές ικανότητες των παιδιών αλλά και για τη δράση του ίδιου προγράμματος πάνω σε φυσιολογικές παραμέτρους.

• Σήμερα που ο άνθρωπος ασφυκτιά μέσα στο λεκανοπέδιο, όπου ζει πάνω από το μισό του πληθυσμού της χώρας, Σήμερα που ο άνθρωπος ζει στριμωγμένα μέσα στις πόλεις φρούρια, που ο ίδιος έφτιαξε στα πλαίσια μιάς ανάπτυξης, που τελικά καταλήγει επιζήμια για την ίδια του την υγεία, Σήμερα που τα παιδιά μας ζουν εγκλωβισμένα μέσα στα δωμάτιά τους, χωρίς τη δυνατότητα να παίξουν με το χώμα και να αθληθούν στη φύση, η ΤΑ έχει υποχρέωση όχι μόνο να αποδώσει κάθε ελεύθερο χώρο που έχει απομείνει στο λεκανοπέδιο αλλά και να δημιουργήσει νέους τόπους αναψυχής και άθλησης. Ο σχεδιασμός νέων αθλητικών εγκαταστάσεων πρέπει να βασίζεται στη εξασφάλιση της επάρκειας και της βιωσιμότητάς του.

Μέσα στα πλαίσια αυτά οφείλουμε να ξεκινήσουμε με τους ήδη υπάρχοντες αθλητικούς χώρους σε όσους δήμους διαθέτουν Ολυμπιακές εγκαταστάσεις. Οι χώροι αυτοί αποτελούν το μοναδικό μακροπρόθεσμο όφελος της Ολυμπιακής μας κληρονομιάς.

Ομως σε όλες σχεδόν τις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις αυξάνονται οι συντελεστές δόμησης ενώ στο χώρο που τους περιβάλλει προβλέπονται εκτεταμένες ή και ολοκληρωτικές εμπορικές χρήσεις. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτοί οι χώροι χρειάζεται να αξιοποιηθούν για το σκοπό για τον οποίον κατασκευάσθηκαν, καθώς οφείλουμε να δώσουμε διέξοδο στο κάθε παιδί αλλά και σε κάθε δημότη να αθλείται και η μεγαλύτερη δυνατότητα αθλητικών χώρων εκ των πραγμάτων αυξάνει και τη δυνατότητα πρόσβασης και συμμετοχής.

Η φιλοσοφία της μεταολυμπιακής χρήσης της Ολυμπιακής μας κληρονομιάς έρχεται από το «πράσινο και αθλητικό» πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, πιό κοντά στο «γκρίζο τσιμέντο και εμπορικό» μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η ΤΑ πρέπει λοιπόν να διεκδικεί τους χώρους των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων να παραμείνουν ελεύθεροι χώροι αναψυχής, άθλησης και πρασίνου με πρόσβαση σε όλους τους πολίτες, αφού η Αυτοδιοίκηση είναι αυτή που έχει τον πρώτο λόγο γιά την προστασία του περιβάλλοντος και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της.

Τέλος ο ρόλος της Αυτοδιοίκησης δεν αρχίζει και τελειώνει με τις υποδομές, αλλά πρωτίστως διαμορφώνει και πολιτικές Αθλητισμού στην κατεύθυνση πάντα των βασικών αρχών του Αθλητικού Πνεύματος.

Μέσα στα πλαίσια αυτού του ρόλου η ΤΑ πρέπει να επιδιώκει την απασχόληση εξειδικευμένου και επιστημονικού προσωπικού, ώστε να αυξηθεί η ποιότητα των παρεχομένων αθλητικών υπηρεσιών και δραστηριοτήτων.

• Τα φαινόμενα της βίας της διαφθοράς και του ντόπιγκ ξεκινούν από τη γειτονιά, το σχολείο, το σύλλογο, το γυμναστήριο. Θέματα διατροφής, αντικαπνιστικής εκστρατείας, καταπολέμιση βίας, χουλιγκανισμού και ναρκωτικών είναι προβλήματα και αθλητικής παιδείας που πρέπει να αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί ακόμη κι αν συγκρουσθούμε με συμφέροντα και νοοτροπίες. Οφείλουμε να επεξεργασθούμε προγράμματα και παρεμβάσεις σε συνεργασία με την αθλητική ηγεσία, το σχολείο, τις σχολικές επιτροπές τους εκπαιδευτικούς, τους αθλητικούς παράγοντες και προπονητές, τα γυμναστήρια, τους φορείς γονέων και τέλος με τους ίδιους τους νέους.

• Η επιστημονική προσέγγιση τέτοιων δράσεων είναι πολύ σημαντική, καθώς στο τομέα του αθλητισμού, η ΤΑ είναι ο πιο συνδετικός κρίκος συνοχής για ουσιαστική αποτελεσματική παρέμβαση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει μιά κοινωνία.

Ως εκ τούτου, διεκδικείται η οικονομική ενίσχυση τέτοιων δράσεων σε μία περίοδο που η ΤΑ στερείται πόρους, αφού αφενός μεν διευρύνονται συνεχώς οι αρμοδιότητές της, χωρίς να συνοδεύονται από επαρκή χρηματοδότηση, αφετέρου δε παρακρατούνται ετησίως πόροι που της ανήκουν.

Η εξασφάλιση πόρων είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη των αθλητικών δραστηριοτήτων στην ΤΑ, καθώς πρέπει να πείσουμε ότι ο αθλητισμός μέσα από την ΤΑ και μέσα στο πνεύμα Αθλητισμός για Ολους είναι ο αναγκαίος τρόπος ζωής με οφέλη οικονομικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά και πολιτικά.