ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ – ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ – ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Ομιλία της Ελένης Αυλωνίτου στην ημερίδα του Αθλητικού τμήματος της Νομαρχιακής Βορείων Προαστείων Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ στις 29 Μαΐου 2016

Οι ρίζες του αθλητισμού στην αρχαιότητα χάνονται στον χώρο του θρησκευτικού μύθου, που ανάγει την καταγωγή του σε θεούς και ήρωες. Από εκεί αναβλύζει ο αθλητισμός των ιστορικών χρόνων ως κοινωνικό και πολιτιστικό αγαθό, με προεξάρχοντα παιδαγωγικό ρόλο.

Στα νεώτερα χρόνια, τους δύο τελευταίους αιώνες, αυτός ο παιδαγωγικός ρόλος υπήρξε η βάση στην οποία οικοδομήθηκε όλο το σύγχρονο αθλητικό οικοδόμημα. Με αφετηρία τη δυτική Ευρώπη αλλά με σχετικά γρήγορη διάδοση σε όλο τον πλανήτη ο αθλητισμός αναδείχτηκε στο κατ’ εξοχήν κοινό πολιτιστικό αγαθό όλων των λαών. Μου έκανε εντύπωση πριν λίγους μήνες στο Γαλάτσι, όταν φιλοξενούσαμε στο Παλαί πρόσφυγες από το Αφγανιστάν, η μόνη κοινή πολιτιστική δραστηριότητα που αναπτύχτηκε αβίαστα ανάμεσα στους Γαλατσιώτες και τους Αφγανούς πρόσφυγες ήταν ένας αγώνας ποδοσφαίρου ανάμεσα σε τοπικό συλλογο και σε μιά ομάδα που συγκρότησαν τσάκα – τσάκα οι Αφγανοί. Αποδείχτηκε ότι το ποδόσφαιρο είναι η κοινή μας γλώσσα.

Σε αυτή την αναβίωση του αθλητισμού από τον 19^ο αιώνα ή χώρα μας έπαιξε από νωρίς σημαντικό ρόλο. Ο δικός μου σύλλογος, ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος Αθηνών, ιδρύθηκε το 1893, πριν τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθηνας και μάλιστα ο πρώτος Ελληνας αθλητής που σημείωσε πρώτη Ολυμπιακή νίκη γιά την Ελλάδα το 1896 ήταν ο Ιωάννης Μητρόπουλος του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου Αθηνών στους κρίκους. Στα χρόνια αυτά λοιπόν και παρά τις περιπέτειες που πέρασε η χώρα μας, ο αθλητισμός απέκτησε πλατιά διάδοση και βαθιές ρίζες στην Ελληνική κοινωνία. Σήμερα πιά το μόνο που χάνεται στην αχλύ του μύθου είναι η πορεία και η κατάληξη της κάθε λογής χρηματοδότησης του σύγχρονου Ελληνικού αθλητισμού.

Θα σας δώσω απτό παράδειγμα, διαβάζοντας ένα σχετικό και πολύ πρόσφατο επίσημο κείμενο:

«…το πόρισμα του Ελεγκτικού Συμβουλίου γιά την έρευνα που διενεργείται στην Ελληνική Ομοσπονδία Ποδηλασίας παραδόθηκε την Παρασκευή 15.4.2016, μελετήθηκε διεξοδικά από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου και ήδη το ΔΣ της Ομοσπονδίας κλήθηκε γιά την παροχή διευκρινήσεων αναφορικά με τα ευρήματα του ελέγχου.

Οι καθυστερήσεις προέκυψαν κυρίως λόγω των παράλληλων υπηρεσιακών καθηκόντων των υπαλλήλων που στελεχώνουν τα συγκεκριμένα συμβούλια. Επιπρόσθετα ο σημαντικός όγκος της εργασίας που προέκυψε από την αδήριτη ανάγκη να εξεταστούν τα πεπραγμένα των Αθλητικών Ομοσπονδιών γιά όσο το δυνατόν μεγαλύτερη περίοδο δημιούργησε πρόσθετο φόρτο στα μέλη του Συμβουλίου.

Επαναλαμβάνουμε ότι, παρά τις όποιες καθυστερήσεις, ο χώρος του Αθλητισμού θα ελεγχθεί διεξοδικά ώστε, αφενός να καταλογιστούν ευθύνες σε επίορκους που διασπάθιζαν επί σειρά ετών το δημόσιο χρήμα και αφετέρου να μην πέφτουν σκιές στους ανιδιοτελείς παράγοντες που κοσμούν τον χώρο, συνεισφέροντας καταλυτικά στα αθλητικά πεπραγμένα της Ελλάδας.»

Αυτό είναι το απαντητικό κείμενο που έστειλε στη Βουλή πριν 9 μέρες ο Υφυπουργός αθλητισμού σε απάντηση κοινοβουλευτικής ερώτησης με θέμα «Καθυστέρηση ολοκλήρωσης διαχειριστικού και λογιστικού ελέγχου της Ελληνικής Ομοσπονδίας Χ»

Η κοινοβουλευτική ερώτηση είχε κατατεθεί στις 18 Ιανουαρίου 2016 και απαντήθηκε μετά από 4 μήνες αντί γιά 25 μέρες που προβλέπει ο κανονισμός της Βουλής. Ο διαχειριστικός και λογιστικός έλεγχος είχε διαταχθεί από τον Υφυπουργό στις 11 Μαρτίου 2015, δηλαδή πριν από 445 μέρες. Εν καιρώ υποθέτω ότι ο αρχαιολόγος του μέλλοντος θα ανακαλύψει κάπου και το τελικό πόρισμα.

Που πήγαν τα λεφτά λοιπόν; Τα πήρε ο φτεροπόδαρος Ερμής! Είναι πραγματικά συγκινητική αυτή η προσήλωση σε αρχαίες παραδόσεις που βλέπουμε στον Ελληνικό αθλητισμό, αλλά δεν πάει άλλο πιά έτσι. Δεν είναι μόνο ότι τα λεφτά δεν πάνε εκεί που πρέπει, είναι και το γεγονός ότι κανένας δεν ξέρει που πάνε.

Τα τελευταία 20 χρόνια πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση, η κρατική χρηματοδότηση του Ελληνικού αθλητισμού λειτουργούσε σε εφαρμογή της αρχής «όποιος έχει πολύ πιπέρι βάζει και στα λάχανα». Με τη κρίση η δυνατότητα κρατικής χρηματοδότησης του αθλητισμού περιορίστηκε δραστικά, οπότε περάσαμε στην αρχή «όποιος δεν έχει πολύ πιπέρι βάζει μόνο στα λάχανα». Πρέπει λοιπόν πριν εκταμιευθεί έστω καιμία δεκάρα να απαντήσουμε καθαρά στο ερώτημα «τι χρηματοδοτούμε».

Ο αθλητισμός αποτελεί πρωτίστως πράξη. Αθλητισμός είναι αυτό που κάνει ο αθλούμενος. Κατά δεύτερο λόγο αυτό που κάνει ο αθλούμενος παρέχει αθλητικό θέαμα, οπότε έχουμε τον φίλαθλο – θεατή. Κατά τρίτο λόγο μόνο έχουμε την αθλητική διοίκηση, που υπάρχει γιά να παρέχει λογιστική υποστήριξη στους αθλούμενους. Εδώ τα έχουμε πάρει ανάποδα. Οταν λέμε χρηματοδότηση του αθλητισμού στην Ελλάδα εννοούμε χρηματοδότηση της διοίκησης γιά τις διοικητικές της τζιριτζάντζουλες. Μετά ασχολούμαστε με το τι θέλουν οι θεατές. Στο τέλος ασχολούμαστε και με τους αθλούμενους, που καλούνται να πληρώσουν τη συμμετοχή τους από τη τσέπη τους.

Ασε που η αθλητική διοίκηση σε επίπεδο ομοσπονδιών συχνά συμπεριφέρεται ως κληρονομική βαρωνεία, επιλέγοντας σε ποιούς συλλόγους θα αναγνωρίσει δικαίωμα ψήφου και αποκλείοντας όσους δεν είναι κολλητοί της, αποφεύγοντας να διοργανώνει αγώνες γιά να μην αποκτήσουν οι υπόλοιποι σύλλογοι δικαίωμα ψήφου και διενεργώντας τις εκλογές με καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα, γιά να αποκλείσει κάθε αντιπολιτευτική παρουσία στις διοικήσεις των ομοσπονδιών. Παρά τις ατασθαλίες αυτές όμως τέτοιες διοικήσεις αθλητικών ομοσπονδιών συνεχίζουν να χρηματοδοτούνται σκανδαλωδώς από το κράτος, επειδή είναι λέει «αυτοδιοίκητες». Το αυτοδιοίκητο όμως δεν εξαιρεί από τον έλεγχο όποιον λαμβάνει κρατικό χρήμα. Το κρατος οφείλει να θέσει διά νόμου καθαρούς όρους διοίκησης, που θα περιλαμβάνουν υποχρεωτικά και εκλογικό σύστημα απλής αναλογικής, γιά όποιον θέλει να χρηματοδοτείται από τους Ελληνες φορολογούμενους. Οσοι δεν θέλουν να εφαρμόσουν τις σχετικές διατάξεις, ας χρηματοδοτούν τις βαρωνείες τους από τη τσέπη τους.

Είναι ακόμα πολλοί οι Ελληνες που όταν λένε τη λέξη «αθλητισμός», εννοούν μόνο τον επαγγελματικό αθλητισμό. Θεωρούν ότι το θέμα «αθλητισμός» περιορίζεται στις επιχειρήσεις παροχής αθλητικού θεάματος. Εγώ δεν έχω καταρχάς πρόβλημα με τις επιχειρήσεις παροχής αθλητικού θεάματος, αλλά αυτές οι επιχειρήσεις αφενός μεν αποτελούν μόνο την κορυφή μιάς πυραμίδας που έχει στη βάση της τον ερασιτέχνη αθλητή, αφετέρου δε ως ιδιωτικές επιχειρήσεις αποσκοπούν στο κέρδος και δεν χρειάζονται κρατική χρηματοδότηση, άμεση ή έμμεση.

Οπότε επιβάλλεται πιά να γίνει κατανοητό ότι:

Το κράτος έχει υποχρέωση να χρηματοδοτεί τον ερασιτεχνικό αθλητισμό και όχι τις ιδιωτικές επιχειρήσεις αθλητικού θεάματος,
Η κρατική χρηματοδότηση του ερασιτεχνικού αθλητισμού αποσκοπεί στην στήριξη των αθλούμενων νέων και όχι στον πλουτισμό των αθλητικών παραγόντων,
Η κρατική χρηματοδότηση οφείλει να συνοδεύεται από όρους καθαρής, έντιμης και δημοκρατικής λειτουργίας των χρηματοδοτούμενων συλλογικών οργάνων,
Κάθε κρατική χρηματοδότηση οποιουδήποτε και γιά οποιονδήποτε λόγο πρέπει να γίνεται μόνο με σαφείς στόχους και με απόλυτη διαχειριστική διαφάνεια.

Το κοινωνικό αγαθό που εξασφαλίζει το κράτος χρηματοδοτώντας τον αθλητισμό είναι η εκτεταμένη αριθμητικά και αναβαθμισμένη ποιοτικά άθληση των νέων. Οποιος θέλει οτιδήποτε πέρα από αυτό, ας το πληρώσει από τη τσέπη του.

Εφόσον εκπληρωθούν λοιπόν αυτοί οι όροι διαφάνειας στη λειτουργία και τη χρηματοδότηση, ποιές είναι οι προοπτικές του Ελληνικού αθλητισμού μετά την κρίση;

Οπως όλες οι δραστηριότητες στη χώρα μας στα χρόνια της ύφεσης, έτσι και ο ερασιτεχνικός αθλητισμός συμπιέστηκε. Ολοι και όλα πέρασαν από κρισάρα, με αποτέλεσμα να φανεί η πραγματική δημοφιλία του κάθε αθλήματος. Επειδή η χρηματοδότηση τα επόμενα χρόνια θα παραμείνει σφιχτή σε σχέση με το παρελθόν, είναι αναγκαίο η περιορισμένη κρατική χρηματοδότηση να κατευθυνθεί περισότερο στα αθλήματα που αποδείχτηκαν πιό δημοφιλή στα χρόνια της κρίσης. Δεν εννοώ πιό δημοφιλή στους τηλεθεατές, εννοώ πιό δημοφιλή στους αθλούμενους νέους. Πρέπει να γίνει βασικό κριτήριο στη κατανομή της χρηματοδότησης το πόσα χρήματα ανά αθλούμενο νέο απαιτεί το κάθε άθλημα. Την ίδια στιγμή όμως πρέπει να διαφυλαχθούν τα αθλήματα στα οποία υπάρχει ισχυρή Ελληνική παράδοση, όπως γιά παράδειγμα η Ελληνορωμαϊκή πάλη. Η παράδοση δεκαετιών έχει από μόνη της μιά υψηλή ενσωματωμένη αξία που δεν πρέπει να χαθεί. Αυτό που δεν πρέπει σε καμμία περίπτωση να επικρατήσει είναι η επιλεκτική χρηματοδότηση των «δικών μας παιδιών», αν τα δικά μας παιδιά δραστηριοποιούνται σε τομείς που ενδιαφέρουν μόνο τους ίδιους.

Το γεγονός ότι στα χρόνια αυτά όλες οι αθλητικές δραστηριότητες συμπιέστηκαν, χωρίς όμως να παύσουν, σημαίνει ότι ο Ελληνικός αθλητισμός είναι αυτή τη στιγμή ένα συμπιεσμένο ελατήριο. Μόλις του δοθεί λίγος χώρος θα αναπηδήσει και θα μας καταπλήξει. Το γεγονός ότι ακόμα και μέσα στη κρίση δεν έπαψαν να υπάρχουν κορυφαίες διεθνείς διακρίσεις δείχνει ότι έχουμε μεγάλες δυνατότητες, που δεν πρέπει να τις υποτιμήσουμε.

Την ίδια στιγμή όμως δεν πρέπει ούτε να τις υπερτιμήσουμε ή να βαυκαλιζόμαστε ότι υπάρχει κάποιο μαγικό Ελληνικό γονίδιο που μας κάνει σούπερμεν. Θέλω να σας δείξω ένα πίνακα και ένα διάγραμμα που αποκαλύπτουν το πρόβλημα, θέτοντας το ερώτημα «πόσοι Ελληνες και πόσοι Αμερικανοί αντιστοιχούν σε ένα Ολυμπιονίκη». Βλέπουμε ότι στην Αμερική στα Ολυμπιακά αθλήματα τα τελευταία 30 χρόνια προκύπτει ένας αθλητής που μπορεί να κερδίσει Ολυμπιακό μετάλλιο ανά 2.750.000 Αμερικανούς. Στην Ελλάδα τα ίδια χρόνια μας προκύπτει από ένας στα 10.000.000 το 1988 ως ένας στους 800.000 το 2000 και ένας στους 700.000 Ελληνες το 2004. Αυτό το διάγραμμα δεν δείχνει ότι είμαστε υπεράνθρωποι, δείχνει μόνο πόση διάδοση έχει το ντόπινγκ στον Ελληνικό αθλητισμό. Το διάγραμμα με την αύξηση των καρκίνων και των καρδιολογικών και ηπατικών παθήσεων στις αντίστοιχες ηλικίες μετά από 20 χρόνια δεν είναι ακόμα διαθέσιμο, θα το έχουμε σε μιά δεκαετία.

Οπότε πρέπει να αποφύγουμε τον πειρασμό να χρηματοδοτούμε μετάλλια και να δώσουμε την έμφαση στο να χρηματοδοτούμε αθλούμενους. Οταν έχες πολλούς αθλούμενους θα έχεις και πολλά μετάλλια, αλλά όταν έχεις πολλά μετάλλια με λίγους αθλούμενους τότε θα καταλήξεις να έχεις εκτεταμένο πρόβλημα υγείας σε βάθος χρόνου. Θέλουμε καθαρό αθλητισμό, οτιδήποτε άλλο δεν μας ωφελεί αλλά μας βλάπτει. Ο καθαρός αθλητισμός στους νέους διευκολύνει την κοινωνική τους ενσωμάτωση, περιορίζει τις αντικοινωνικές συμπεριφορές, αυξάνει την παραγωγικότητα και το επίπεδο ικανοποίησης από τη ζωή, βελτιώνει την υγεία και την ποιότητα ζωής στις μεγαλύτερες ηλικίες, μειώνει μακροπρόθεσμα τις νοσοκομειακές δαπάνες και αυξάνει το προσδόκιμο ζωής. Ακόμα και με στενά λογιστικά κριτήρια να το δούμε, πρόκειται γιά μιά επένδυση με τεράστια απόδοση σε βάθος χρόνου.

Η υπάρχουσα κατάσταση λοιπόν είναι γνωστή, οι στόχοι καθαροί, απομένει μόνο η γρήγορη νομοθέτηση των σχετικών μέτρων και μετά η πιστή και απαρέκκλιτη εφαρμογή τους.

Πίνακας

Διάγραμμα