Η γκλίτσα

Οι Ελληνοτουρκικές αθλητικές εκδηλώσεις ξεκινάνε πάντα από την μάχη του Μάτζινκερτ, την Αλωση, τα Δερβενάκια, τη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή. Που να χωρέσουν όλα αυτά και να μείνει και λίγος χώρος γιά τον αθλητισμό; Ετσι θα σκέφτηκε και η ΟΥΕΦΑ και αποφάσισε να δώσει την συνδιοργάνωση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου του 2008 στην Αυστρία και την Ελβετία. Οι αισιόδοξοι της Εληνοτουρκικής φιλίας είχαν επενδύσει πολλές ελπίδες στη συνδιοργάνωση. Οι απαισιόδοξοι την έβλεπαν με αποτροπιασμό. Στο τέλος επικράτησαν οι απλά επιφυλακτικοί. Σαν να είπε η ΟΥΕΦΑ «καλή προσπάθεια, το βλέπουμε άλλη φορά».

Η καλή ποσπάθεια είχε ξεκινήσει με Τουρκική πρωτοβουλία γιά να φτιάξει φιλικό κλίμα. Οι δικοί μας, σωστά κατά τη γνώμη μου, δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη και το πάλεψαν όσο μπορούσαν. Η προσπάθεια και μόνο έφτιαξε κλίμα, ηρθαν όμως έτσι τα πράγματα που τη μέρα της απόφασης γιά το 2008 τα Ελληνοτουρκικά είχαν περάσει ήδη σε άλλη φάση, πιό κρίσιμη. Ερντογάν, Σχέδιο Ανάν, Κοπενχάγη. Μέσα στο νταβαντούρι αυτό η ΟΥΕΦΑ βρήκε την ευκαιρία να πει «απελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο» και έτσι λίγες ώρες πρίν ξεκινήσει η Σύνοδος της Κοπενχάγης η συνδιοργάνωση του 2008 πέρασε στο αρχείο των Ελληνοτουρκικών σχέσεων και το «ποτήριον» πέρασε στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Το έφεραν τα πράγματα όμως να συζητηθεί στο διάστημα αυτό σε μεγάλη έκταση το θέμα των αθλητικών σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας, ιδίως με τη δραματική τροπή του αγώνα Παναθηναϊκού – Φενέρμπαχτσε. Κάθε φορά που μπαίνουμε σε τέτοιες συζητήσεις παρατηρώ ότι οι περισσότεροι χωριζόμαστε σε δύο κατηγορίες, όσους πιστεύουν ότι οι Τούρκοι είναι ακριβώς σαν εμάς και όσους πιστεύουν ότι είναι το ακριβώς αντίθετο. Επειδή ο καθένας καθορίζει τις προτάσεις του γιά τα πράγματα στη βάση αυτής της πρωταρχικής του τοποθέτησης, οι μεν μας προτείνουν αυτό που θα έπρεπε να κάνουμε αν είχαμε αντιπαλότητα με τους ίδιους προσωπικά, οι δε προαλείφονται γιά Τουρκοφάγοι.

Προσωπικά δεν δίνω πολύ μεγάλη βάση στα περί βαθιά ριζωμένου εθνικού χαρακτήρα, πιστεύω ότι το κλίμα και οι συνήθειες που μεταδίδει η ανατροφή κάνουν τον εθνικό χαρακτήρα. Δίνω όμως μεγάλη σημασία στο επίπεδο κοινωνικής ανάπτυξης ενός λαού. Οι περισσότεροι ενήλικες Τούρκοι σήμερα προέρχονται από ένα αγροτικό περιβάλλον με φεουδαρχικά υπολείμματα, άλλοτε ισχυρότερα και άλλοτε ασθενέστερα. Είναι τόσο παράδοξο λοιπόν που συχνά δείχνουν να γνωρίζουν μόνο δύο συμπεριφορές, εκείνη του δουλοπάροικου και εκείνη του αφέντη;

Θα μου πείτε ότι το κατεστημένο της Τουρκίας είναι δυτικοποιημένο. Ως ένα σημείο ναι, αν και συχνά αν ξύσεις το λούστρο από έναν Τούρκο επιχειρηματία μπορεί να βρείς από κάτω έναν απόγονο φεουδαρχικής οικογένειας που στα πατρογονικά του μέρη οι χωρικοί του φιλάνε ακόμη τα πόδια (κυριολεκτικά). Οι υπόλοιποι μου θυμίζουν μιά φωτογραφία του αείμνηστου Ευάγγελου Αβέρωφ – Τοσίτσα από τη δεκαετία του ’50. Υπουργός Εξωτερικών τότε, στο Ηρώδειο με τη γυναίκα του. Φορούσε κοστούμι, γραβάτα και τσαρούχια. Κράταγε και μία γκλίτσα. Ο ίδιος ήταν έξυπνος και καλλιεργημένος άνθρωπος, ήξερε όμως σε ποιούς απευθυνόταν. Από τότε περάσανε πενήντα χρόνια. Θα περάσουν και γιά την Τουρκία.