Αλμπουμ

Η Ματιά της Ελένης

Αρθρο της Ελένης Αυλωνίτου στην ΑΥΓΗ, 23 Οκτωβρίου 2005

Αλμπουμ

Οι πολύ παλιές αθλητικές φωτογραφίες αποκαλύπτουν πολλά γιά την ιστορία του αθλητισμού και γιά την αντίληψη που είχαν οι άνθρωποι γιά τον αθλητισμό σε άλλες εποχές. Γιά παράδειγμα μία φωτογραφά από το 1896, της εκκίνησης των 100 μέτρων στους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας, δείχνει τι ακριβώς σήμαινε την εποχή εκείνη η λέξη “ερασιτεχνισμός”. Πέντε δρομείς έχουν πάρει θέση στην εκκίνηση, περιμένοντας το σήμα του αφέτη. Καθένας από τους πέντε δρομείς έχει πάρει διαφορετική στάση γιά την εκκίνηση, κατά πως νομίζει ότι βολεύει καλύτερα. Ενας είναι όρθιος, λίγο σκυμμένος και γέρνει μπροστά. Αλλος στέκεται με τα γόνατα ελαφρώς λυγισμένα και τα χέρια μπροστά, σαν να ετοιμάζεται να πιάσει κάποια μπάλλα με τα χέρια. Ενας άλλος πάλι στέκεται με τα πόδια ανοιχτά, ελαφρώς λυγισμένα, το ένα χέρι μπροστά και το άλλο πίσω, σαν να περιμένει να του περάσουν σκυτάλη. Ο τέταρτος έχει σκύψει χωρίς να λυγίσει τα γόνατα και στηρίζει τα χέρια του σε δύο μικρά πασσαλάκια στο έδαφος, που προφανώς έστησε ο ίδιος γιά την περίσταση. Ο πέμπτος έχει σκύψει μπροστά, έχει λυγίσει τα γόνατα και ακουμπάει με τα χέρια στο έδαφος. Αυτός ο τελευταίος είναι πιό κοντά στη στάση που σήμερα έχει αποδειχτεί η βέλτιστη γιά τις εκκινήσεις δρόμων μικρών αποστάσεων. Πρόκειται γιά τον Αμερικανό Τόμας Μπούρκ, που φυσικά κέρδισε τον αγώνα χάρη στη σωστή εκκίνηση.

Σήμερα θέματα όπως η σωστή στάση του σώματος γιά μία εκκίνηση είναι στοιχειώδη, ενώ υπάρχει κλαδος της αθλητικής επιστήμης, η Βιομηχανική (biomechanics), που μελετάει την κάθε κίνηση του αθλητή με περίλοκα μαθηματικά μοντέλα, αναζητώντας γιά κάθε κίνηση τη βέλτιστη τεχνική. Τότε αυτά τα πράγματα ήσαν τελείως άγνωστα και οι αθλητές αυτοσχεδίαζαν.

Οι αθλητές του 1896 φοράνε παντελόνια κοντά ως το γόνατο και κοντομάνικες μπλούζες. Σε σχέση με το κοινό που τους παρακολουθεί από τις κερκίδες του Παναθηναϊκού σταδίου, άντρες με κουστούμι, λαιμοδέτη και καπέλλο, γυναίκες με φορέματα που σκουπίζουν στο πέρασμά τους τα πρόσφατα ανακαινισμένα μάρμαρα του αρχαίου σταδίου, οι αθλητές είναι σχεδόν γυμνοί. Ετσι πρίν πάνε στην τελετή απονομής των μεταλλίων, οι αθλητές φορούσαν τα καλά τους και παραλάμβαναν τα μετάλλια ντυμένοι αξιοπρεπώς. Σήμερα βέβαια θα μπορούσαν να κυκλοφορήσουν καλοκαίρι στη πλατεία Συντάγματος ντυμένοι όπως έτρεξαν χωρίς να γυρίσει κανείς να τους κοιτάξει καν.

Πάντως από τότε ήταν κατανοητό ότι, τουλάχιστον στον στίβο, που ο αθλητής τρέχει και ιδρώνει, πρέπει τα αθλητικά ρούχα να είναι ελαφριά. Στα επόμενα είκοσι χρόνια τα αντρικά αθλητικά παντελόνια κόντυναν από το γόνατο και έφτασαν περίπου εκεί που είναι σήμερα τα αθλητικά σορτσάκια. Αυτά στον στίβο. Οι άντρες κολυμβητές της εποχής φορούσαν ολόσωμα μαγιό, που δεν κάλυπταν όμως τα πόδια. Σε αθλήματα που δεν είχαν τόση σωματική ένταση οι αθλητές φορούσαν τα κανονικά τους ρούχα. Ετσι στο αγώνισμα της σκοποβολής στο Παρίσι το 1900, μόνο η λεζάντα μας βεβαιώνει ότι ο κύριος που πυροβολεί φορώντας το κοστούμι του και ψάθινο καπέλλο, είναι αθλητής και δεν είναι παρτιζάνος.

Βαθμιαία οι αθλητικές τεχνικές τυποποιήθηκαν. Παράλληλα τυποποιήθηκαν και τα αθλητικά ρούχα, τείνοντας σε κάτι απλό και πρακτικό, τουλάχιστον γιά τους άντρες. Στον γυναικείο αθλητισμό, που ξεκίνησε με καθυστέρηση, η ίδια τυποποίηση χρειάστηκε περισσότερο χρόνο και τα παλιά άλμπουμ ξενίζουν σήμερα περισσότερο.