Η αμφισβήτηση του αυτονόητου
Η αμφισβήτηση του αυτονόητου
Αρθρο της Ελένης Αυλωνίτου στο περιοδικό ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ, Ιούνιος 2006.
Το 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, που έγινε στην Αθήνα στις αρχές Μαΐου, συγκέντρωσε ένα πλήθος ανθρώπων και οργανώσεων από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο. Αριστερά Ευρωπαϊκά κόμματα, εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, οικολογικές οργανώσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις που έχουν πολύ συγκεκριμένες προτάσεις γιά το πως θα πρέπει να λειτουργεί η παγκόσμια οικονομία και δίπλα τους άλλες, που είναι απλά αντίθετες στη παγκοσμιοποίηση γενικά, οργανώσεις που αγωνίζονται γιά τα ανθρώπινα δικαιώματα με τη συμβατική έννοια του όρου, οργανώσεις γιά τα δικαιώματα των μεταναστών, οργανώσεις γιά την προώθηση της βιολογικής γεωργίας, οργανώσεις που δίνουν την έμφαση στα οικονομικά δικαιώματα και δίπλα τους άλλες, που αγωνίζονται γιά το δικαίωμα στην ελεύθερη σεξουαλική επιλογή – ένας ατέλειωτος κατάλογος οργανώσεων ιδεολογικής και θεματολογικής ποικιλίας μαζεύτηκε στην Αθήνα.
Οταν στη μία αίθουσα μιλάνε γιά το πως μπορεί ο πλανήτης να συμμαζέψει την πολεμική μανία του κ. Μπους, δίπλα μιλάνε γιά τους υδάτινους πόρους, πιό πέρα μιλάνε γιά τον ρατσισμό στο ποδόσφαιρο, παρακάτω μιλάνε γιά τα δικαιώματα των άστεγων στην Ευρώπη και στο βάθος του διαδρόμου υπάρχει προβολή βίντεο-αρτ, τότε ίσως να θεωρήσει ένας καλοπροαίρετος παρατηρητής ότι εδώ απλά συστεγάστηκαν διάφοροι άσχετοι μεταξύ τους άνθρωποι γιά να κάνουν οικονομία στο νοίκι και στα κοινόχρηστα. Ο παρατηρητής μας όμως θα παρέβλεπε ότι όλοι αυτοί έχουν ένα κοινό σημείο, αμφισβητούσαν και αμφισβητούν τα αυτονόητα της εποχής.
Κάθε εποχή έχει τα δικά της αυτονόητα. Μάλιστα τα αυτονόητα της κάθε έποχής ήσαν σε προηγούμενες εποχές αδιανόητα, ενώ συχνά οι μεταγενέστερες εποχές τα βλέπουν απλά ως ανόητα. Συνήθως σε κάθε εποχή οι άνθρωποι βλέπουν την ιστορία σαν μία μακρά σειρά συμβάντων, που τελικά οδήγησε τα πράγματα στην “ορθή” κατάσταση του εκάστοτε παρόντος. Μέσα τους όμως ξέρουν ότι το μέλλον θα είναι και αυτό διαφορετικό. Θα πρέπει να γυρίσει κανείς στον μεσαίωνα γιά να βρεί εποχή που περίμενε το αύριο ολόϊδιο με το σήμερα.
Τα τελευταία όμως χρόνια ζούμε μία μεσαιωνική κατάσταση “αυτονόητης” ιδεολογικής μονομέρειας που δεν ξέρω αν έχει προηγούμενο στους νεώτερους χρόνους. Ολα τα ζητήματα της κοινωνίας θεωρούνται ιδεολογικά λυμένα με την επίκληση της “αγοράς”, που ως νέα θεότητα υπαγορεύει τα πάντα. Γιατί η “αγορά” έπαψε να είναι στις μέρες μας ένας οικονομικός όρος, σήμερα έχει πάρει διαστάσεις θεολογικές. Το επιχείρημα που προβάλλεται είναι απλό, τώρα που τέλειωσε η ιστορία, έγινε πιά αυτονόητο ότι όλα τα προβλήματα έχουν μία μόνο λύση: ότι εξυπηρετεί τις μεγάλες επιχειρήσεις είναι σωστό, ότι δεν τις εξυπηρετεί είναι λάθος. Αντίστοιχα στη διεθνή πολιτική, ότι εξυπηρετεί τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι σωστό και ότι δεν τις εξυπηρετεί είναι λάθος. Κατά λογική συνέπεια, όποιος διαφωνεί με τις δύο παραπάνω αρχές είναι στην καλύτερη περίπτωση ηλίθιος και στην χειρότερη περίπτωση τρομοκράτης!
Στο 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ στην Αθήνα μαζεύτηκαν όσοι δεν συμβιβάζονται με αυτό το αυτονόητο. Στη θέση του αντιπροτείνουν μία ποικιλία εναλλακτικών λύσεων, που δεν διεκδικούν το αλάθητο και που δεν διαμορφώνουν απαραίτητα μία μοναδική αντιπρόταση, διατυπώνουν όμως την πεποίθηση ότι “ενας άλλος κόσμος είναι εφικτός”.
Οι άνθρωποι αυτοί έψαξαν τα θεωρητικά θεμέλια της κρατούσας ιδεολογίας και τα βρήκαν ανύπαρκτα. Εψαξαν τις συνέπειές της και τις βρήκαν αποτρόπαιες. Εψαξαν το μέλλον που προδιαγράφει γιά τον πλανήτη και το βρήκαν σκοτεινό. Κατανοούν ότι η κρατούσα ιδεολογική ανοησία της εποχής, που αυτοπαρουσιάζεται ως τεχνικά τεκμηριωμένη αλήθεια, δεν είναι παρά ένα ξέσπασμα αλαζονείας κάποιων κοινωνικών δυνάμεων που περιστασιακά βρέθηκαν σε πλεονεκτική θέση. Κατανοούν ότι τα περιστασιακά πλεονεκτήματα αυτού του είδους έχουν μικρή διάρκεια. Κατανοούν ότι ήρθε η ώρα να πάμε παρακάτω, και ξεκινάνε.
Το Κοινωνικό Φόρουμ δε γεννήθηκε από κανένα σοφό μυαλό που τα ξέρει όλα, γεννήθηκε αυθόρμητα, από ανθρώπους που σε κάποια περίπτωση, σε κάποιο ζήτημα, έφτασαν στο αμήν και είπαν “ως εδώ”. Καθώς περνάει ο καιρός νεοφιλελεύθερα, παγκοσμιοποιημένα και πολεμικά, αυτό το “ως εδώ” απλώνεται σε όλο τον πλανήτη. Εργαζόμενοι, άνεργοι, μετανάστες, νέοι, οικογενειάρχες, συνταξιούχοι, εργάτες, υπάλληλοι, αγρότες, Ευρωπαίοι, Ασιάτες, Αφρικανοί και Αμερικανοί αγανακτούν. Μετά περνάνε στο ψάξιμο, στην κινητοποίηση, στον αγώνα. Αυτή είναι η ουσία του Κοινωνικού Φόρουμ.
