Αθλητικό στοίχημα

Ομιλία της Ελένης Αυλωνίτου στην επιστημονική ημερίδα «Τυχερά Παίγνια στην Ελλάδα της κρίσης: Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις των τυχερών παιχνιδιών» του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στις 14 Ιανουαρίου 2016

Πριν δέκα χρόνια, πριν ξεσπάσει η κρίση, την εποχή που όταν πέρναγες απέξω από τράπεζα σε κυνηγούσαν στο δρόμο να σου δώσουν δάνειο με το ζόρι, είχα γράψει ένα άρθρο στην Αυγή με τον τίτλο “Τζόγος”, που θέλω να σας διαβάσω τη πρώτη του παράγραφο:

Οποιος παρακολουθεί τα τελευταία χρόνια το χρηματιστήριο της Αθήνας, θα έχει διαπιστώσει ότι η μεγάλη κίνηση, η μεγάλη άνοδος και τα μεγάλα κέρδη εντοπίζονται κυρίως σε δύο κλάδους, τις τράπεζες και τα τυχερά παιχνίδια. Αυτό το γεγονός εκφράζει αρκετά πιστά την οικονομική κατάσταση του μέσου Ελληνα αυτά τα χρόνια, αφού ο περισσότερος κόσμος ζει με δανεικά και τζογάρει μπας και βγάλει τα χρέη. Κάτι αντίστοιχο κάνει και η Ελληνική κυβέρνηση, που επίσης ζει με δανεικά και περιμένει από τον τζόγο να ξεχρεώσει, αν και ο κυβερνητικός τζόγος διεξάγεται σε άλλο επίπεδο.

Αυτά στις 10 Ιουλίου 2005. Η συνέχεια του άρθρου αφορούσε την τότε ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ. Οι γενικότερες διαπιστώσεις όμως της εισαγωγής αποδείχτηκαν δυστυχώς τραγικά σωστές. Η πορεία του τραπεζικού συστήματος της χώρας από τότε ως τώρα είναι κατανοητή με οικονομικούς όρους. Η πορεία των τυχερών παιχνιδιών είναι κάπως πιό σύνθετη.

Η κρίση έπληξε και τα τυχερά παιχνίδια, πράγμα πρωτοφανές στην Ελλάδα, σίγουρα όμως κράτησαν καλύτερα από τις τράπεζες. Την ίδια στιγμή το ιντερνετικό στοίχημα μπήκε στη ζωή μας, χαλαρώνοντας το κρατικό μονοπώλιο. Στο τέλος βέβαια πουλήθηκε και το κρατικό μονοπώλιο σε ιδιώτες.

Ετσι ο τζόγος στην Ελλάδα πέρασε μέσα σε μερικές δεκαετίες:

από την απαγόρευση γιά λόγους προστασίας του κοινωνικού συνόλου,
στο κρατικό μονπώλιο γιά τη προστασία του κοινωνικού συνόλου και την αύξηση των εσόδων του δημοσίου,
στη μερική ιδιωτικοποίηση υπό κρατικό έλεγχο γιά την αύξηση των εσόδων του δημοσίου και τη προστασία του κοινωνικού συνόλου,
στην πλήρη ιδιωτικοποίηση γιά την αύξηση των εσόδων του δημοσίου και των ιδιωτικών κερδών,

ενώ τώρα οδεύει στο δρόμο της αύξησης των ιδιωτικών κερδών – σκέτα, χωρίς περικοκλάδες.

Ηταν ψευδεπίγραφη λοιπόν η ταμπέλα στην αρχή της διαδρομής, που έγραφε “από εδώ πάμε γιά τη προστασία του κοινωνικού συνόλου από το τζόγο“; Πιστεύω πως όχι, ήταν αρχικά ειλικρινής. Η πορεία όμως έδειξε ότι, όλοι οι δρόμοι πάνε παντού και το που θα καταλήξεις, εξαρτάται από το που διαλέγεις να στρίψεις σε κάθε σταυροδρόμι. Ετσι σήμερα τα τυχερά παιχνίδια έχουν φτάσει να θεωρούνται κανονικός κλάδος της οικονομίας και το κύριο θέμα που αφορά το κράτος είναι η αποτελεσματικότερη φορολόγησή τους. Α ναι, βάλαμε και απαγόρευση εισόδου ανηλίκων στα πρακτορεία του ΟΠΑΠ, λες και αυτό θα προστατέψει τα παιδιά από τον εθισμό στο τζόγο. Λες και τα παιδιά κινδύνευαν να εθιστούν στο τζόγο την εποχή που μπορούσε να τα στείλει ο πατέρας τους να του ρίξουν ένα δελτίο Προ-Πο, αλλά δεν κινδυνεύουν καθόλου σήμερα που μπορούν να τζογάρουν μιά χαρά από το κινητό τους!

Στις μέρες μας λοιπόν που ο κάθε λογής τζόγος έχει όχι μόνο απελευθερωθεί, αλλά και διεθνοποιηθεί, δημιουργούνται δύο διακριτά ζητήματα, που στο παρελθόν είτε δεν υπήρχαν είτε δεν έπαιρναν τις διαστάσεις που παίρνουν σήμερα.

Το πρώτο ζήτημα είναι ότι, με τη νομιμοποίηση του τζόγου υπάρχουν πιά νόμιμες εταιρίες, ιδιωτικές ή κρατικές, που έχουν έννομο συμφέρον και δικαίωμα να διαφημίζουν το προϊόν τους γιά να αυξήσουν τη πελατεία τους. Ετσι η νομιμοποίηση, που αρχικά αποσκοπούσε στη δημιουργία ελεγχόμενης διεξόδου στο τζόγο, σήμερα δημιουργεί κίνητρο να ξοδεύονται σημαντικά χρηματικά ποσά γιά τη μεγαλύτερη δυνατή διάδοση του τζόγου. Δεν αντιμετωπίζουμε πιά τον τζόγο σαν μιά κακή συνήθεια που της δίνουμε νόμιμη διέξοδο. Σήμερα ξοδεύουμε γιά να αυξήσουμε τον τζόγο, αρκεί να παίρνει και το κράτος τους αναλογούντες φόρους.

Το δεύτερο ζήτημα αφορά το αντικείμενο του τζόγου και το πως επηρεάζεται αυτό το αντικείμενο από τον τζόγο που γίνεται πάνω του. Το αντικείμενο του τζόγου είναι δύο ειδών:

πράγματα που γίνονται αποκλειστικά και μόνο γιά να δώσουν δυνατότητα γιά στοίχημα, όπως είναι το ρίξιμο της μπίλιας στη ρουλέτα και η κλήρωση των αριθμών του Τζόκερ, και
πράγματα που γίνονται ούτως ή άλλως, γιά άλλους λόγους, πάνω στα οποία όμως επιτρέπεται η διεξαγωγή στοιχήματος.

Μπορείτε να φανταστείτε μιά παρέα να στήνεται γύρω από μιά ρουλέτα και να ρίχνει μπίλιες χωρίς να στοιχηματίζει, έτσι, γιά να δει που θα πέσουν οι μπίλιες; Δε νομίζω. Οι άνθρωποι όμως μαζεύονται στα γήπεδα να δούν ένα ποδοσφαιρικό αγώνα είτε υπάρχει ποδοσφαιρικό στοίχημα είτε δεν υπάρχει. Μάλιστα όχι μόνο μαζεύονται, αλλά παθιάζονται με τον αγώνα, παθιάζονται για την ομάδα τους. Την ίδια στιγμή όμως το στοίχημα δημιουργεί μιά άλλη ομάδα ανθρώπων που παθιάζονται όχι με τον συγκεκριμένο αγώνα, αλλά με το στοίχημα πάνω στον συγκεκριμένο αγώνα. Εδω έχουμε στήσει μιά ωραία σύγκρουση συμφερόντων πάνω στο ίδιο αντικείμενο και περιμένουμε να ξεσπάσει…

Εννοείται ότι σε όλες τις περιπτώσεις θέλουμε το όποιο τυχερό παιχνίδι να διεξάγεται έντιμα. Δεν θέλουμε ούτε στημένες ρουλέτες, ούτε στημένους ποδοσφαιρικούς αγώνες. Μιά στημένη ρουλέτα όμως αφορά μόνο τις αρχές, το καζίνο και όσους πάνε στο καζίνο γιά να παίξουν. Ενας στημένος ποδοσφαιρικός αγώνας όμως αφορά εκατομμύρια φιλάθλους και δεν τους αφορά γιά λόγους στοιχηματισμού, τους αφορά γιά λόγους ποδοσφαίρου. Η θεωρητική προσέγγιση του κάθε στοιχήματος επί πραγματικού γεγονότος, όπως είναι οι αθλητικοί αγώνες, υποθέτει ότι οι αγώνες γίνονται έτσι και αλλιώς, είναι καθαροί έτσι και αλλιώς, οπότε απλά οργανώνεται πάνω τους ένα στοίχημα. Αν όμως ο οικονομικό κίνητρο είναι αρκετά μεγάλο, τότε μπορεί το στοίχημα να δώσει οικονομικό κίνητρο να στηθεί ο αγώνας. Στο μεταξύ οι διοργανωτές του αγώνα δεν έχουν όφελος από το στοίχημα που γίνεται πάνω στο δικό τους παιχνίδι, εκτός αν κλέψουν. Είναι μιά συνταγή καταστροφής γιά τον αθλητισμό.

Από την πλευρά του αθλητισμού θα ήταν ευχής έργο το να μην υπάρχει αθλητικό στοίχημα, ή αν υπάρχει να μην είναι διεθνώς προσβάσιμο, όπως δεν ήταν παλιά το Προ-Πο. Αυτά όμως ανήκουν πιά σε άλλη εποχή. Οπότε σήμερα, αν μιλήσουμε με τους όρους αγοράς της λεγόμενης «Βιομηχανίας Τυχερών Παιχνιδιών», οφείλουμε να διαπιστώσουμε ότι οι διοργανωτές του κάθε αθλητικού στοιχήματος έχουν ρόλο «λαθρεπιβάτη», Free Rider δηλαδή, πάνω στον οργανωμένο επαγγελματικό και ερασιτεχνικό αθλητισμό. Μένει να δούμε λοιπόν πως ο λαθρεπιβάτης μας θα υποχρεωθεί να πληρώσει τα κρυφά κόστη που έχει φορτώσει στις πλάτες του αθλητισμού.